Demirbaş Şarl, Yıldırım ve Yaramaz

‘Demirbaş Şarl’ adı yabancı gelmiyor. Kendisi 1697 yılında 15 yaşındayken İsveç Kralı olan, Rus Çarı I. Petro’ya (Deli Petro olarak da biliniyor) karşı gerçekleştirdiği savaşlar ve kuşatmalar sonucunda 1709 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na sığınmak zorunda kalan İsveç Kralı XII. Charles. Şu an Moldova, o zamanlar Osmanlı sınırları içinde olan Bender şehrinde beş sene maiyetiyle birlikte “krallar gibi” yaşamış. “Demirbaş” ismi de tüm masrafları Osmanlı İmparatorluğu bütçesinden karşılandığı için verilmiş kendisine. Sonradan bu lakap İngilizceye çevrilip “iron head / demir kafa” olarak “inatçı” anlamında da kullanılmış. Oysa Osmanlı bütçesindeki yerine bakarak doğru çeviri “Fixed Asset Charles” olmalıydı.

‘Demirbaş’ Şarl, Osmanlı İmparatorluğu’nda geçirdiği yıllarda uzaktaki ülkesini yönetmek dışında vaktinin çoğunu Sultan III. Ahmet’i Ruslarla savaşmaya ikna etmek üzere lobi yapmakla geçirmiş. Başarılı da olmuş, ancak savaşların çoğu taraflar arasında barış yapılmasıyla sonuçlanmış. Hala kışkırtmalarına devam eden Demirbaş Şarl, Osmanlı tarafından zorla Bender’den çıkarılmış ve bir süre de Edirne’de misafir edildikten sonra ülkesine dönmüş. Şarl’ın, Osmanlı yıllarında vaktini harcadığı bir başka konu ise Osmanlı donanması olmuş. Yetenekli bir komutan olan Şarl, donanmadaki ‘kalyon’ gemilerini incelemiş ve çizdiği taslakları ülkesine döndüğünde iki gemi inşa etmek için kullanmış; İsveç Donanması’nın ünlü savaş gemileri “Jilderim” ve “Jarramas”, yani “Yıldırım” ve “Yaramaz”.

İsveç Kralı XII. Charles ülkesine döndükten 4 yıl sonra, Norveç seferindeki Fredrikshald kuşatması sırasında başından vurulmuş ve henüz 30 yaşındayken bu dünyadan ayrılmış. Jilderim, Prusyalılarla yapılan bir deniz savaşında batırılmış; Jarramas ise her hizmetten çekilişte yeni inşa edilen başka bir tekneye ismi verilerek efsane sürdürülmüş. Dördüncü kuşak son Jarramas, bugün İsveç’in Karlskrona şehrinde Kraliyet Deniz Müzesi önünde demirli. ^₍₁₎

Ünlü İsveç köftesinin de Osmanlı tarifi olduğu söyleniyor… 😊

Gaston Ricquet

17/08/2020, İstanbul

_{1) “Yaramaz ve Yıldırım Fırkateynleri”, Türk Tarihi ve Kültür Araştırmaları, 26.11.2012, Web: 17.08.2020}